เมื่อวันที่ 3 กันยายน 2567 เวลา 13.30 น. ณ ห้องประชุม 1 สำนักงานเทศบาลเมืองน่าน ได้มีพิธีการจับสลากแบ่งสายเรือแข่งฯ ประจำปี 2567 โดยนายสุรพล เธียรสูตร นายกเทศมนตรีเมืองน่าน กล่าวว่า ทางเทศบาลเมืองน่าน สมาคมเรือแข่งจังหวัดน่าน และตัวแทนเรือแข่งจากหมู่บ้านต่างๆ ร่วมกันจัดงานประเพณีแข่งเรือจังหวัดน่าน (ทานสลากภัตวัดพระธาตุช้างค้ำ วรวิหาร) “ปลอดเหล้า-เบียร์” ประจำปี 2567 ขึ้นระหว่างวันที่ 14-15 กันยายน 2567 ณ บริเวณแม่น้ำน่าน (สนามเทศบาลเมืองน่าน) ใต้สะพานพัฒนาภาคเหนือ ตำบลในเวียง อำเภอเมืองน่าน จังหวัดน่าน
ประเพณีแข่งเรือจังหวัดน่านเป็นหนึ่งในประเพณีที่มีความเก่าแก่และทรงคุณค่าทางวัฒนธรรมของชาวไทยล้านนา ซึ่งสืบทอดต่อเนื่องกันมาหลายชั่วอายุคน โดยเฉพาะในจังหวัดน่านที่มีแม่น้ำน่านเป็นเส้นเลือดใหญ่ของชุมชน ประเพณีนี้ไม่เพียงแต่เป็นการแข่งขันกีฬาเท่านั้น แต่ยังเป็นสัญลักษณ์ของความสามัคคี ความเชื่อ และวิถีชีวิตของชุมชนที่อาศัยอยู่ริมฝั่งแม่น้ำ
ประวัติความเป็นมา
ประเพณีแข่งเรือในจังหวัดน่านมีหลักฐานการจัดแข่งขันมายาวนาน 100 กว่าปี โดยมีจุดเริ่มต้นจากวิถีชีวิตของชาวบ้านที่พึ่งพิงแม่น้ำน่านในการดำรงชีวิต ไม่ว่าจะเป็นการหาปลา การขนส่งสินค้า หรือการเดินทาง ด้วยเหตุนี้ เรือจึงกลายเป็นสิ่งสำคัญในชีวิตประจำวันของคนในชุมชน
ในช่วงแรก ๆ ของการจัดแข่งเรือนั้น เป็นการจัดขึ้นเพื่อขอบคุณแม่น้ำน่านที่อุดมสมบูรณ์และนำความเจริญรุ่งเรืองมาสู่ชุมชน รวมถึงเป็นการแสดงความเคารพต่อวิญญาณของบรรพบุรุษที่คอยปกปักรักษาและดูแลให้แม่น้ำน่านมีน้ำใสสะอาดอยู่เสมอ
การแข่งเรือในอดีตยังเกี่ยวข้องกับความเชื่อทางศาสนาและพิธีกรรมต่าง ๆ โดยเฉพาะการบูชาพระแม่คงคาและพญานาค ซึ่งเป็นเทพเจ้าที่ชาวน่านเชื่อว่าเป็นผู้ปกป้องรักษาแม่น้ำให้คงอยู่คู่กับชุมชน นอกจากนี้ การแข่งเรือยังเป็นโอกาสในการรวมตัวของชาวบ้านจากหมู่บ้านต่าง ๆ เพื่อร่วมกันทำกิจกรรมที่สร้างความสนุกสนานและเสริมสร้างความสามัคคีในชุมชน
ลักษณะของเรือแข่ง
เรือที่ใช้ในการแข่งขันเรียกว่า “เรือยาว” ซึ่งทำจากไม้สักหรือไม้ตะเคียน เนื่องจากไม้เหล่านี้มีความแข็งแรงและทนทาน เรือยาวของน่านมีความยาวตั้งแต่ 30 ถึง 50 เมตร และสามารถบรรทุกผู้พายได้ตั้งแต่ 30 ถึง 50 คน ตัวเรือถูกออกแบบให้มีความแคบและยาวเพื่อเพิ่มความเร็วในการพาย อีกทั้งยังมีการตกแต่งเรือด้วยการแกะสลักรูปพญานาคหรือสัตว์ในตำนานล้านนา ซึ่งสื่อถึงความเชื่อทางศาสนาและความศรัทธาของคนในท้องถิ่น
เรือยาวบางลำมีอายุเก่าแก่ถึงหลายสิบปี และมักจะได้รับการดูแลรักษาอย่างดีจากชาวบ้าน เพราะเชื่อว่าเรือเหล่านี้เป็นตัวแทนของวิญญาณบรรพบุรุษที่คอยปกปักรักษาชุมชน นอกจากนี้ ชาวบ้านยังมีความเชื่อว่าเรือยาวที่ได้รับการบูชาอย่างถูกต้องจะนำพาความเจริญรุ่งเรืองและชัยชนะในการแข่งขันมาให้กับทีมของตน
พิธีกรรมและการเตรียมความพร้อม
ก่อนการแข่งเรือจะเริ่มขึ้น จะมีการจัดพิธีกรรมที่สำคัญเพื่อเป็นการขอพรจากสิ่งศักดิ์สิทธิ์ โดยเฉพาะจากพระแม่คงคาและพญานาค พิธีกรรมเหล่านี้มักจะประกอบด้วยการบูชาธูปเทียนและการถวายอาหารแก่เจ้าที่เจ้าทาง นอกจากนี้ ยังมีการสวดมนต์และการทำบุญเพื่ออุทิศส่วนกุศลให้กับวิญญาณบรรพบุรุษและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่คอยคุ้มครองชุมชน
หลังจากพิธีกรรมเสร็จสิ้น ชาวบ้านจะเริ่มเตรียมความพร้อมในการฝึกซ้อมพายเรือ ซึ่งเป็นกิจกรรมที่ต้องใช้ความสามัคคีและความแข็งแกร่งของร่างกาย ทีมพายเรือจะต้องฝึกซ้อมกันอย่างหนักหน่วงเพื่อให้สามารถพายเรือได้อย่างรวดเร็วและพร้อมเพรียงกัน ซึ่งการฝึกซ้อมนี้เป็นอีกหนึ่งวิธีที่ช่วยเสริมสร้างความสามัคคีและความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกันในชุมชน
การจัดงานประเพณีแข่งเรือ
ประเพณีแข่งเรือจังหวัดน่านจัดขึ้นเป็นประจำทุกปีในช่วงเดือนกันยายนถึงตุลาคม ซึ่งเป็นช่วงหลังฤดูเก็บเกี่ยวและเป็นช่วงที่ระดับน้ำในแม่น้ำน่านสูงพอเหมาะ การแข่งขันมักจะจัดขึ้นที่แม่น้ำน่านบริเวณหน้าวัดหรือสถานที่สำคัญในชุมชน เช่น บริเวณหน้าวัดพระธาตุแช่แห้งหรือวัดภูมินทร์ ซึ่งเป็นสถานที่ศักดิ์สิทธิ์ของจังหวัด
การแข่งขันแบ่งออกเป็นหลายประเภทตามขนาดของเรือและจำนวนผู้พาย เช่น การแข่งขันเรือยาวขนาดใหญ่ เรือยาวขนาดกลาง และเรือยาวขนาดเล็ก นอกจากนี้ ยังมีการแบ่งการแข่งขันออกเป็นรุ่นต่าง ๆ ตามอายุและประสบการณ์ของผู้พาย เช่น รุ่นเยาวชน รุ่นผู้ใหญ่ และรุ่นผู้สูงอายุ การแข่งขันแต่ละครั้งจะมีผู้ชมมากมายจากทั่วจังหวัดและจังหวัดใกล้เคียงมาให้กำลังใจทีมพายเรือของตน
นอกจากการแข่งเรือแล้ว ในงานประเพณีนี้ยังมีการจัดกิจกรรมอื่น ๆ ที่น่าสนใจ เช่น การสักการะพระพุทธรูป การประกวดนางงามน่าน การแสดงศิลปวัฒนธรรมท้องถิ่น การจัดขบวนแห่เรือพระพุทธรูปทางน้ำ และการออกร้านจำหน่ายสินค้าพื้นเมือง กิจกรรมเหล่านี้เป็นส่วนหนึ่งของการสืบสานและอนุรักษ์วัฒนธรรมอันทรงคุณค่าของจังหวัดน่าน และยังเป็นโอกาสในการแสดงความสามารถและฝีมือของชาวบ้านในด้านต่าง ๆ
ความสำคัญทางวัฒนธรรม
ประเพณีแข่งเรือจังหวัดน่านไม่เพียงแต่เป็นกิจกรรมที่สร้างความสนุกสนานและความสามัคคีในชุมชน แต่ยังเป็นสัญลักษณ์ที่สะท้อนถึงการผูกพันของชาวน่านกับแม่น้ำน่านและการสืบทอดวัฒนธรรมที่งดงามจากรุ่นสู่รุ่น การแข่งเรือยังเป็นการแสดงถึงความเคารพต่อธรรมชาติและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่คอยปกป้องคุ้มครองชุมชน การที่ชาวบ้านมาร่วมกันในงานนี้ยังเป็นการแสดงถึงความเป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกันและการสืบสานประเพณีที่มีความหมายลึกซึ้ง
นอกจากนี้ ประเพณีแข่งเรือยังมีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมการท่องเที่ยวของจังหวัดน่าน นักท่องเที่ยวทั้งชาวไทยและชาวต่างชาติเดินทางมาชมการแข่งขันและร่วมสัมผัสบรรยากาศของงานประเพณีที่เต็มไปด้วยสีสันและความสนุกสนาน ทำให้ประเพณีแข่งเรือกลายเป็นหนึ่งในกิจกรรมสำคัญที่ช่วยเสริมสร้างเศรษฐกิจท้องถิ่นและส่งเสริมการอนุรักษ์วัฒนธรรมอันล้ำค่า
ในปัจจุบัน ประเพณีแข่งเรือจังหวัดน่านยังคงได้รับการสืบทอดและอนุรักษ์อย่างต่อเนื่อง โดยมีการสนับสนุนจากทั้งภาครัฐและเอกชนเพื่อให้ประเพณีนี้คงอยู่คู่กับชุมชนและเป็นมรดกทางวัฒนธรรมที่สืบทอดต่อไปยังลูกหลานในอนาคต
@@@@@@@@@@
ประสิทธิ์ สองเมืองแก่น จ.น่าน
