นายวราวุธ ศิลปอาชา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม เป็นประธานเปิดศูนย์ควบคุมมาตรฐานการลาดตระเวนเชิงคุณภาพ (SMART Patrol Monitoring Center) ร่วมด้วย นายจตุพร บุรุษพัฒน์ ปลัดกระทรวงทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม นายธัญญา เนติธรรมกุล อธิบดีกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช นายประกิต วงศ์ศรีวัฒนะกุล,นายสมหวัง เรืองนิวัติศัย รองอธิบดีกรมอุทยานแห่งชาติฯ นายสมปอง ทองศรีเข้ม ผู้อำนวยการสำนักอนุรักษ์สัตว์ป่า ในวันที่ 25 ธันวาคม 2563 เวลา 11.30 – 12.00 น. ณ อาคารสืบ นาคะเสถียร กรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช กทม.
การลาดตระเวนเชิงคุณภาพ (SMART Patrol) คือ ระบบการเดินลาดตระเวนในพื้นที่ป่าอนุรักษ์อย่างเป็นระบบ เพิ่มศักยภาพในการป้องกัน ปราบปราม และการจัดการพื้นที่ โดยการประยุกต์เทคโนโลยีสารสนเทศภูมิศาสตร์ (GIS) เพื่อวางแผนลาดตระเวน การเก็บข้อมูล วิเคราะห์ประมวลผลในมาตรฐานเดียวกันทุกที่ โดยมีจุดมุ่งหมายให้ชุดลาดตระเวนเก็บข้อมูลจากการลาดตระเวนเชิงคุณภาพ เช่น การเก็บร่องรอยการกระทำความผิดด้านทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม การทำไม้ การล่าสัตว์ เก็บหาของป่า และปัจจัยทางระบบนิเวศต่างๆ มาผสมผสานกับเทคโนโลยี เพื่อหยุดยั้ง ป้องกันการทำลายทรัพยากรป่าไม้และสัตว์ป่า และช่วยให้หัวหน้าหน่วยงานในพื้นที่อนุรักษ์ ใช้เป็นฐานข้อมูลในการวางแผนปฏิบัติงาน ตลอดจนผู้บริหารทุกระดับ สามารถนำไปเป็นฐานข้อมูลใช้กำหนดนโยบาย วางแผนบริหารจัดการพื้นที่อนุรักษ์ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
สำหรับประวัติความเป็นมาของการก่อตั้งศูนย์ควบคุมมาตรฐานการลาดตระเวนเชิงคุณภาพ (SMART Patrol Monitoring Center) เริ่มขึ้นเมื่อปี พ.ศ. 2560 กรมอุทยานแห่งชาติฯ สั่งการให้พื้นที่ป่าอนุรักษ์ทุกแห่ง ลาดตระเวนเชิงคุณภาพในพื้นที่อย่างเข้มข้นและต่อเนื่อง และในปี พ.ศ. 2561 ได้จัดตั้งศูนย์ควบคุมมาตรฐานการลาดตระเวนเชิงคุณภาพ ที่ชั้น 5 อาคารศูนย์ปฏิบัติการป่าไม้ เพื่อเป็นศูนย์กลางในการกำกับ ดูแล และควบคุมระบบลาดตระเวนเชิงคุณภาพทั่วประเทศ ต่อมาใน พ.ศ.ปี 2563 นายธัญญา เนติธรรมกุล อธิบดีกรมอุทยานแห่งชาติฯ ได้สั่งการให้จัดตั้งศูนย์ฯ แห่งใหม่ บริเวณชั้น 11 อาคารสืบ นาคะเสถียร เพื่อรองรับการพัฒนาและขยายผลการใช้ระบบ SMART Patrol ภายในศูนย์ฯประกอบด้วย ห้องประชุม ห้องแสดงผลการปฏิบัติงาน ห้องฝึกอบรม และห้องทำงานเจ้าหน้าที่
ศูนย์ควบคุมมาตรฐานการลาดตระเวนเชิงคุณภาพ (SMART Patrol Monitoring Center) มีบทบาทหน้าที่พัฒนามาตรฐานระบบลาดตระเวนเชิงคุณภาพในพื้นที่ป่าอนุรักษ์ ประสานงานและติดตามประเมินผล การดำเนินงานของเจ้าหน้าที่ให้เป็นไปตามมาตรฐาน ส่งเสริม สนับสนุนกิจกรรมในการสร้างเสริมประสิทธิภาพการลาดตระเวน รวมทั้งรวบรวม วิเคราะห์ และรายงานผลการดำเนินงาน
นอกจากนี้ ศูนย์ฯยังมีหน้าที่ควบคุม กำกับ ดูแลศูนย์ควบคุมมาตรฐานการลาดตระเวนเชิงคุณภาพในระดับสำนักบริหารพื้นที่อนุรักษ์และสาขา รวม 21 แห่ง ซึ่งมีพื้นที่ป่าอนุรักษ์ที่ใช้ระบบ SMART Patrol อย่างเข้มข้น ดังนี้ ในปี พ.ศ. 2561 จำนวน 120 แห่ง ในปีพ.ศ. 2562 จำนวน 204 แห่ง และในปี พ.ศ. 2563 จำนวน 213 แห่ง
ผลงานเชิงประจักษ์จากการใช้ระบบ SMART Patrol ที่เห็นได้ชัดเจน คือ พื้นที่มรดกโลกทุ่งใหญ่ – ห้วยขาแข้ง เป็นพื้นที่นำร่องที่ใช้ระบบ SMART Patrol ในช่วงระยะเวลา 10 ปีที่ผ่านมา ได้มีการลาดตระเวนอย่างเป็นระบบและต่อเนื่อง พบว่าปัจจัยคุกคามการล่าสัตว์ ทำไม้ เก็บหาของป่า และบุกรุกแผ้วถางนั้นลดลง ส่วนเสือโคร่งมีจำนวนตัวที่ถ่ายภาพได้เพิ่มขึ้น จากจำนวน 46 ตัว ในปีพ.ศ. 2551 เป็นจำนวน 79 ตัว ในปีพ.ศ. 2563
ทั้งนี้ การจัดตั้งศูนย์ฯเป็นความร่วมมือระหว่างกรมอุทยานแห่งชาติ สัตว์ป่า และพันธุ์พืช,คณะวนศาสตร์ ม.เกษตรศาสตร์,โครงการเสริมสร้างประสิทธิภาพและแรงจูงใจในการอนุรักษ์สัตว์ป่าในผืนป่าตะวันตก (SCIWC),มูลนิธิสืบนาคะเสถียร,WWF-Thailand,WCS-Thailand Program และ Panthera
