ผ่านพ้นปี 2564 เข้าสู่ปีใหม่ 2565 จังหวัดแพร่ก็จะมีประเพณี “ตานข้าวใหม่ หิงไฟพระเจ้า” ซื่งจะที่วัดต่างๆ ซึ่งชาวล้านนาจะนำข้าวที่เก็บเกี่ยวใหม่ๆมาวัดเพื่อทำข้าวหลาม หรือข้าวเหนียวแดง ถวายให้พระเพื่อเป็นการทำบุญให้บรรพบุรุษที่เสียไป สำหรับฉบับนี้ขอนำการทำข้าวเหนียวแดง ขนมไทยที่ถือว่าเป็นขนมมงคล ที่นิยมทำให้พิธีมงคลไม่ว่าจะเป็น วันขึ้นปีใหม่ วันสงกรานต์ งานแต่งงาน งานบวช ฯลฯ มาย้อนวัยเด็กที่จะต้องรอพ่อแม่หรือญาติผู้ใหญ่นำมาฝาก
ข้าวเหนียวแดงมีส่วนประกอบหลักๆคือ ข้าวเหีนยว กะทิ น้ำตาลปี๊บหรือน้ำอ้อย(แล้วแต่พื้นที่จะนิยมใช้) เกลือเพื่อปรุงรส และงาขาวคั่ว สำหรับวิธีทำก็มีดังนี้ นำข้าวเหนียวไปซาวน้ำ 3-4 น้ำ ให้น้ำที่ซาวดูใส หลังจากนั้นแช่ข้าวเหนียวไว้อย่างน้อย 3-4 ชม. พอได้เวลาน้ำข้าวเหนียวเทน้ำออก พักใส่สะเด็ดน้ำแล้วนำมาใส่ผ้าข้าวบาง นึ่งในน้ำเดือดเป็นเวลา 10 นาที หลังจากนั้น นำข้าวเหนียวออกมาเกลียออก ให้ทั่วถาด แล้วพักให้เย็น หลังจากนั้น นำน้ำกะทิ น้ำตาลปี๊บ เกลือ ใส่ลงกระทะ ตั้งไฟ คนให้เข้ากัน เคี้ยวไปสักพักให้น้ำกะทิเดือดจน ออกเหนียวๆหน่อย ก็นำข้าวเหนียวที่เราพักไว้จนเย็นมาใส่ลงไป จากนั้นค่อยๆคนข้าวเหนียวให้เข้ากับน้ำกะทิ ใช้ไฟอ่อน เดี๋ยวข้าวเหนียวไหม้ (ช่วงนี้จะเป็นช่วงที่สนุกมาก เพราะจะคนที่รับคนมายืนล้อมกระทะ เคี่ยวไปคุยกันไป พอเหนี่อยก็จะมีคนเข้ามาแทน)คนจนน้ำกะทิแห้งลง และก็คนต่อไปอีกสักพักจนรู้สึกว่าข้าวเหนียวแดงได้ที่ จากนั้นยกข้าวเหนียวแดงลงมาเทใส่ถาด หรือภาชนะที่เราต้องการ แล้วพักให้ข้าวเหนียวเย็นตัวลงก่อนนำไปตัด หลังจากนั้นตัดข้าวเหนียวแดงเป็นชิ้นๆตามที่ต้องการ พร้อมกับโรยงาที่คั่วไว้ใส่ตรงหน้าขนมคะ เท่านี้ก็เรียบร้อยแล้ว “ข้าวเหนียวแดงกวน”
หลังจากกวนข้าวเหนียวแดงเสร็จแล้วก็จะตัดแจกจ่ายผู้ที่มาช่วยงานและแขก โดยจะมีขนมจ๊อก ข้าวเกรียบสีต่าง ข้าวตอกใส่น้ำอ้อย ข้าวแตน แบ่งเป็นชุดๆให้นำกลับบ้านกันเป็นที่ชื่นชอบของเด็กๆเป็นอย่างมาก ปัจจุบันวัฒนธรรมเช่นนี้กำลังจะหายไปจากสังคม เพราะด้วยเวลาและความเป็นอยู่ที่เปลี่ยนแปลง จึงเป็นอีกอย่างที่อยากให้ช่วยกันอนุรักษ์ไว้……
เรียบเรียงโดย นายคมสัน หน่อคำ
