วันที่ 16 ม.ค.65 ที่ศาลาวัดบ้านป่าข่า ต.ป่าตาล อ.ขุนตาล จ.เชียงราย นายสมเกียรติ เขื่อนเชียงสา นายกสมาคมแม่น้ำเพื่อชีวิต ร่วมกับห้องปฏิบัติการนิเวศวิทยาการอนุรักษ์ ศูนย์วิจัยสถาบันพัฒนาและฝึกอบรมโรงงานต้นแบบมหาวิทยาลัยเทคโนโลยีพระจอมเกล้าธนบุรี ผู้นำชุมชน พื้นที่ลุ่มแมน้ำอิงตอนล่าง 7 ชุมชน และเครือข่ายสภาประชาชนลุ่มน้ำอิง ได้จัดประชุมนำเสนอผลงานวิจัยนากในพื้นที่น้ำอิงตอนล่าง จากการสำรวจและติดตั้งกล้องดักถ่าย เก็บขี้นากตรวจ DNA ระบุชนิดพันธุ์ ระบุตัวตน สำรวจพันธุกรรมและการกระจายตัวในพื้นที่ลุ่มแม่น้ำอิงตอนล่างโดยเฉพาะพื้นที่ป่าชุ่มน้ำ
จากการวิจัยพบนากอย่างน้อย 1 ชนิด เป็นนากใหญ่ขนเรียบ และชุมชนได้เล็งเห็นความสำคัญของนาก ที่เป็นตัวชี้วัดความสมบูรณ์ของแม่น้ำอิง เนื่องจากพื้นที่ชุ่มน้ำลุ่มน้ำอิงมีระบบนิเวศน์ที่เอื้อต่อพรรณ
พืชและพันธุ์สัตว์น้ำ จากการเปลี่ยนแปลงในลุ่มน้ำโขง ได้ส่งผลกระทบต่อความอุดมสมบูรณ์เหล่านี้ ชุมชนจึงได้หันมาอนุรักษ์พื้นที่ชุ่มน้ำซึ่งเป็นแหล่งอาหารที่สำคัญของชุมชน การสำรวจพบตัวนาก ทำให้เห็นว่าพื้นที่เหล่านี้ยังมีความหลากหลายและความอุดมสมบูรณ์ จากมติที่ประชุมได้ร่วมกันจัดทำกองทุนบ้านนาก เพื่อให้ชุมชนทำกิจกรรมการอนุรักษ์ฟื้นฟูแหล่งที่อยู่อาศัยของนาก เช่นการทำเขตอนุรักษ์พันธุ์ปลา การจัดทำป่าชุ่มน้ำ ออกกฎระเบียบชุมชน การเพาะขยายพันธุ์ปลา ทำแนวกันไฟ ปลูกป่า อนุรักษ์พื้นที่ป่าชุ่มน้ำลุ่มน้ำอิงให้เป็นแหล่งที่อยู่อาศัยของนาก และรักษาแหล่งอาหารของชุมชน การอยู่ร่วมกันโดยไม่ขัดแย้งกับนาก
นายวิชาญ ภิวงศ์ ผู้ใหญ่บ้านห้วยสัก ม.9 ต.ยางฮอม อ.ขุน.ตาล จ.เชียงราย กล่าวว่า การทำวิจัยเกี่ยวกับนากของสมาคมแม่น้ำเพื่อชีวิต ทำให้ชุมชมได้เห็นถึงความสมบูรณ์ของพื้นที่ชุ่มน้ำ และยังทำให้ชาวบ้านได้รับรู้ถึงการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติ เราได้ตั้งชื่อพื้นที่ดังกล่าวว่า บ้านนาก ในเบื้องตอนนี้จะประกาศพื้นที่ปลอดภัย บ้านนาก 3 ชุมชนได้แก่ บ้านป่าข่า ตำบลป่าตาล อำเภอขุนตาล บ้านบุญเรือง หมู่ 2 และบ้านม่วงชุม ตำบลครึ่ง อำเภอเชียงของ จังหวัดเชียงราย และจะทยอยสร้างความเข้าใจและเพิ่มพื้นที่ในลำดับต่อไป ซึ่งในพื้นที่ได้ร่วมกันอนุรักษ์พื้นที่ป่าชุ่มน้ำโดยได้พบว่านากเป็นตัวชี้วัดความสมบูรณ์ของพื้นที่ได้ ในอนาคต เราจะได้ร่วมกันกับชาวบ้านในการร่วมกันคิดเพื่อให้เกิดการขยายพื้นที่ปลอดภัยสำหรับนากเพิ่มขึ้น เพื่อให้ระบบนิเวศกลับมาสมบูรณ์อีกครั้ง
